Kenjutsu

Zmityzowany przez kulturę popularną i literaturę obraz wojowników feudalnej Japonii przyzwyczaił nas do wizerunku dumnego szermierza maszerującego do boju z charakterystycznym, lekko zakrzywionym jednosiecznym mieczem. Niestety, na niekorzyść omawianej tutaj sztuki, historia nie chce zgodzić się z tym wyobrażeniem. Główną bronią na polach bitewnych Kraju Wschodzącego Słońca był łuk, używany najczęściej z siodła. Mobilność lekkiej jazdy wyposażonej w łuki o dużym zasięgu dawała dużo większą przewagę niż powolna piechota, zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę górzystość wysp Japonii. Również podczas obrony czy zdobywania fortyfikacji łuk okazywał się skuteczniejszą bronią.

Jeśli już natomiast stanąć trzeba było z przeciwnikiem twarzą w twarz i to na własnych nogach, używano zwykle broni drzewcowej, naginaty (japońska glewia) lub yari (włócznia), która z racji na większą długość, a więc i dystans od przeciwnika zapewniała nieco więcej bezpiecznego pola do manewru oraz błędów. Również w okresie Sengoku, kiedy pole bitwy zdominowała lekka piechota Ashigaru walcząca w formacjach, poza łukiem, włócznie i naginaty używane były z uwagi na możliwość efektywnego zastosowania ich w zwartym szyku oraz łatwość i niższe koszty produkcji.

Miecz pełnił na polu bitwy rolę podobną do pistoletu przy boku współczesnego żołnierza, gotowy do użycia, gdy zajdzie taka potrzeba, ale nie będący głównym orężem wojownika. Jednak przez swoją wszechstronność to właśnie on stał się symbolem samurajów. W końcu miecz to broń która sprawdzi się zarówno w otwartym polu jak i w zamkniętym pomieszczeniu lub gęstym lesie, gdzie posługiwanie się długą bronią drzewcową byłoby niemożliwe. Miecz można było również wygodnie nosić na co dzień jako symbol przynależności do wyodrębnionej w okresie Heian kasty wojowników – samurajów. 

Miecz, często o bogato zdobionej rękojeści i pochwie dopełniał strój arystokraty oraz stanowił skuteczne narzędzie samoobrony. Wiele technik zachowanych do dzisiaj wśród nauczania różnych szkół (szczególnie techniki battojutsu oraz iaijutsu) to sposoby na odparcie ataku przeciwnika w warunkach walki ulicznej, będąc uzbrojonym jedynie w miecz. Był również znakomitą bronią do pojedynków, zarówno z uwagi na to, że był noszony stale przy boku, ale również z uwagi na fakt, że wygoda i wszechstronność miecza czynią z niego doskonałą broń do walki z jednym przeciwnikiem. 

Znaczenie symboliczne miecza wzrosło szczególnie w okresie Edo. Z uwagi na brak wojen samurajski etos kształtowała literatura i sztuka oraz historie o dawnych bohaterach. Samurajowie w tym okresie byli bardziej biurokratami bądź właścicielami ziemskimi niż wojownikami, jednak noszenie miecza przy pasie oraz praktykowanie kenjutsu łączyło ich z coraz bardziej utrwalającym się samurajskim etosem. 

To właśnie to zmityzowane wyobrażenie samurajów o samych sobie z tego okresu najszerzej rozpowszechnione jest dzisiaj i utrwalane w kulturze popularnej, literaturze czy kinematografii. Więcej informacji o katanie można znaleźć w osobnym artykule: „Katana – miecz samuraja”.