Sztuka walki kijem – Bōjutsu

Kij jest jedną z pierwszych broni jakich używał człowiek. Zwykły kawałek drewna, nie wyróżnia się szczególnie na tle późniejszego oręża, lecz we właściwych rękach potrafi być niezwykle skuteczny.

Dzięki prostej konstrukcji kij był używany prawdopodobnie na całym świecie, przez wszystkie warstwy społeczne. Co więcej, w porównaniu do np. miecza czy włóczni, nie jest od razu identyfikowany jako broń i wygląda raczej jak przedmiot codziennego użytku (nieraz spełniał obie te funkcje). Wszędzie tam gdzie dostęp do innej broni był ograniczony, ze względów materialnych czy prawnych, do samoobrony ludzie sięgali po kij.

Jako broń, kij jest uniwersalny. Potrafi nie tylko zadawać potężne, śmiertelne uderzenia, ale może być także wykorzystywany do obezwładnienia.

Budowa i nazewnictwo

Japońska nazwa znaczy dosłownie “kij” i dzisiaj jest synonimem jego najpopularniejszej odmiany – rokushakubō, czyli “kij o długości 6 shaku”. Dokładne wymiary mogą nieznacznie różnić się, w zależności od konkretnej szkoły i preferencji ćwiczącego. Za standardowe przyjmuje się długość około 1,82 m (6 shaku) i średnica około 3 cm (1 sun).

Obecnie jest wykonane z jednego kawałka drewna (np. dąb, buk) i ma przekrój okrągły (marubō). Historycznie spotykano także inne odmiany, takie jak: sześciokątne (rokakubō) i ośmiokątne (hakakubō). Czasem drewnianą konstrukcję wzmacniano paskami z metalu, lecz ze względu na wagę zazwyczaj najlepszą opcją pozostawało samo drewno.

W japońskim budo można spotkać się także z innymi odmianami kija. Popularny we współczesnych sztukach walki ma zazwyczaj długość 1,27m. Według legendy, broń ta zaprojektowana przez Muso Gonnosuke Katsuyoshi (notabene, adepta Katori Shintō-ryū), miała być w założeniu szybsza i łatwiejsza w użyciu niż dłuższe , lecz nadal zachowywać przewagę dystansu nad mieczem. Z kolei hanbō, jak wskazuje nazwa, ma długość połowy , czyli 90 cm (3 shaku). Jest to długość odpowiednia, by taki kij mógł służyć również jako laska do podpierania się – pozornie niegroźny przedmiot codziennego użytku.

Tak samo jak drewniana broń treningowa (np. bokken), kij wymaga okresowego szlifowania i smarowania olejem roślinnym (np. bezwonnym olejem rzepakowym).

Sztuki walki stosujące kij

Chociaż największy nacisk w koryu (dawne szkoły bojowe) kładziono na techniki miecza, kij był równie popularny, a wojownicy – nawet jeśli sami nie uczyli się nim posługiwać – byli świadomi jego skuteczności w walce, oraz metodami obrony przed nim. Warto wiedzieć, że kij można interpretować także, oprócz broni samej w sobie, jako fragment złamanej włóczni (yari). Równoległe nauczanie technik włóczni i kija przygotowywało więc na taką, częstą przecież na polu bitwy, sytuację.

Samuraj, gdy już używał kija, zazwyczaj preferował . Szacuje się, że pod koniec okresu feudalnego, ponad 300 szkół posiadało w swoim programie bōjutsu. Najstarszymi z nich są m.in. Katori Shintō-ryū, Kashima Shintō-ryū i Takenouchi-ryū.

Z kolei Shintō Muso-ryū zapoczątkowała i rozpowszechniła techniki jōjutsu, które zostały włączone również do innych stylów walki. Z tej szkoły wywodzi się także współczesna sztuka Seitei Jōdō.

Kij używany jest również w niektórych sztukach walki wręcz, takich jak Karate i Aikidō.

Kij kontra miecz

Głównym atutem w pojedynku z mieczem jest jego długość, która pozwala pozostawać poza zasięgiem miecza i utrzymywać przeciwnika na dystans. Kij można przesuwać w rękach, co pozwala na dodatkowe zwiększenie zasięgu przy pchnięciach. Długość kija oznacza także, że (ze względu na zasadę dźwigni) przy zamachu końcówka zyskuje dużą energię. Dzięki temu zadanie śmiertelnego ciosu nie wymaga użycia dużej siły przez atakującego. Oczywiście pod warunkiem, że uderzenie zostało wykonane poprawnie.

Długość może być jednak też jego wadą. Podobnie jak w przypadku naginaty i yari, posługiwanie się nimi wymaga miejsca, i nie nadają się do ciasnych pomieszczeń. Co ważniejsze, skoro atak wyprowadzany jest końcem kija, broń traci swoją efektywność, gdy przeciwnik skróci dystans.

Techniki walki kijem w Katori Shintō-ryū

Kij jest drugą w kolejności bronią z którą zapoznają się uczniowie Katori Shintō-ryū – po uprzednim poznaniu podstaw miecza. Jest też pierwszą z długich broni, a dobre opanowanie bōjutsu procentuje przy późniejszej nauce naginaty oraz yari.

Na poziomie podstawowym – omote-no-bō – poznaje się się sześć kata (sekwencji) wykonywanych w parach. Osoba mniej zaawansowana nazywa się uchikomi i uczy się technik kija. Natomiast uke to partner bardziej doświadczony, posługujący się mieczem.

Podobnie jak z pozostałymi elementami Katori Shintō-ryū, oprócz poziomu omote istnieje także poziom “ukryty” – gokui-no-bō. Techniki i kata gokui są nauczane dopiero po latach praktyki, na dalszych stopniach mistrzowskich.

Facebook
Twitter

Zobacz także:

katana
Arkadiusz Telma

Katana – miecz samuraja

Sieczna broń biała charakteryzująca się prostą obosieczną głownią i otwartą rękojeścią. Miecz – bo o nim mowa – jest najstarszą historyczną bronią sieczną. Pierwsze miecze powstawały

Czytaj więcej »
Przewiń na górę